تفاوت بین نخ POY، FDY و DTY چیست؟
نخ‌های فیلامنتی شامل فیلامنت‌هایی با طول پیوسته یا نامحدود هستند. اصطلاحات نخ نیمه‌جهت‌یافته (POY)، نخ کاملاً کشیده‌شده (FDY) و نخ کشیده و تکسچره‌شده (DTY) برای نخ‌های فیلامنتی استفاده می‌شوند.
جهت‌یابی نسبی یا کامل به ساختار فیلامنت یا نخ مربوط است و به جهت‌گیری نواحی بلوری یا نواحی کریستالی در طول محور نخ یا طول آن اشاره دارد. پلیمرها شامل زنجیرهای بزرگی از مولکول‌ها هستند که از واحدهای کوچکی به نام مونومر تشکیل شده‌اند. صدها یا هزاران مونومر می‌توانند مولکول‌های بزرگ پلیمر یا زنجیره‌هایی را تشکیل دهند. ناحیه بلوری یک ناحیه یا دامنه کوچک در داخل توده پلیمر است که در آن زنجیرهای پلیمری با نظم بیشتری نسبت به نواحی غیرمنظم به نام نواحی آمورف قرار گرفته‌اند. این نواحی بلوری درون نواحی آمورف یا نواحی کمتر منظم پلیمر قرار دارند، همان‌طور که در شکل زیر نشان داده شده است:
هنگامی که یک پلیمر از طریق ذوب ریسی یا محلول ریسی از یک قالب رشته ساز (spinneret) عبور داده می‌شود، یک رشته لیفی یا فیلامنت تشکیل می‌شود. در هنگام عبور از روزنه های رشته ساز، نواحی یا دامنه‌های بلوری تا حدی در امتداد محور فیلامنت جهت‌یافته می‌شوند. با این حال، در فیلامنت‌های تازه ریسیده شده (در مورد فیلامنت اکسترود شده)، این جهت‌گیری کافی نیست تا به فیلامنت‌ها استحکام کافی بدهد.
بعد از ریسندگی، عملیات پس از ریسندگی به ویژه کشش انجام می‌شود تا جهت‌گیری و در نتیجه استحکام فیلامنت بهبود یابد. در فرآیند کشش، فیلامنت‌ها کشیده می‌شوند تا جهت‌گیری نواحی بلوری در فیلامنت‌ها یا نخ‌های تازه ریسیده‌شده(AS SPUN) در طول محور فیلامنت یا نخ بهبود یابد. میزان فرآیند کشش است که نخ‌های تازه ریسیده‌شده، نیمه‌جهت‌یافته یا کاملاً جهت‌یافته را تعریف می‌کند.
فرآیند کشش پس از ریسندگی می‌تواند در حالت سرد به نام کشش سرد یا در حالت گرم به نام کشش گرم انجام شود. در حالت گرم، پلیمر نرم می‌شود و می‌تواند بیشتر از حالت سرد کشیده و جهت‌یافته شود. کشش گرم می‌تواند باعث تثبیت زنجیرهای پلیمری شود و فیلامنت‌های پایدارتر ایجاد کند.
هنگامی که محلول یا مذاب پلیمر به تازگی از رشته ساز خارج می‌شود، به عنوان فیلامنت تازه ریسیده‌شده شناخته می‌شود. فیلامنت‌های تازه ریسیده‌شده به دلیل جهت‌گیری ضعیف نواحی بلوری، استحکام بسیار ضعیفی دارند.
فیلامنت تازه ریسیده‌شده یا اکسترود شده ممکن است در مسیر خود به سمت بوبین قبل از پیچش، تحت تأثیر کشش قرار گیرد و باعث ایجاد نخ نیمه‌جهت‌یافته (POY) شود.
خواص و کاربردهای نخ نیمه‌جهت‌یافته (POY)
درجه تبلور در نخ‌های نیمه‌جهت‌یافته (POY) تا 5 درصد است. باید توجه داشت که زمانی که یک نخ یا فیلامنت کشیده می‌شود، طول آن افزایش می‌یابد. هرچه نخ بیشتر کشیده شود، طول آن بیشتر می‌شود و میزان کشش بیشتر باقی می‌ماند. از آنجا که نخ نیمه‌جهت‌یافته (POY) کاملاً جهت‌یافته نیست یا کشیده نشده است، حدود 80 درصد ظرفیت کشش در ساختار آن باقی مانده است. به دلیل این تبلور پایین، جمع‌شدگی در نخ POY بسیار بالا است و ممکن است تا 70 درصد برسد.
نخ POY به صورت نیمه‌مات و براق موجود است. نخ نیمه‌مات با ترکیب دی اکسید تیتانیوم در مذاب پلیمر به دست می‌آید. علاوه بر نخ نیمه‌مات و براق، نخ خود رنگ (Dope Dyed) نیز می‌تواند با ترکیب رنگ در دوپ پلیمر یا مذاب به دست آید که به عنوان نخ رنگ‌شده در مذاب شناخته می‌شود. نخ POY رنگ‌شده در مذاب این مزیت را دارد که دیگر به فرآیند رنگرزی پارچه نیاز نیست، زیرا پارچه با نخ خودرنگ تولید شده و در نتیجه نخ خودرنگ از نظر زیست‌محیطی سازگارتر از نخ POY بدون رنگ است.
نخ نیمه‌جهت‌یافته (POY) در انواع پارچه‌های کشباف و تاری-پودی برای تولید لباس، منسوجات خانگی و محصولات دیگر استفاده می‌شود.
نخ کاملاً کشیده‌شده (FDY)
در نخ‌های کاملاً کشیده‌شده، نواحی بلوری در پلیمر به دلیل فرآیند کشش به طور قابل توجهی در طول محور نخ جهت‌یافته‌اند که این باعث می‌شود نخ FDY در مقایسه با نخ POY قوی‌تر باشد.
خواص و کاربردهای نخ کاملاً کشیده‌شده (FDY)
در نخ کاملاً کشیده‌شده، امکان کشش بیشتر کم و حدود 40 درصد یا کمتر است. به این ترتیب FDY نسبت به نخ POY پایدارتر است. به دلیل درجه بالای جهت‌گیری زنجیره‌های پلیمری، درجه تبلور بالا بوده و ممکن است تا 40 درصد باشد. FDY نیز در انواع نیمه‌مات و براق موجود است.
بیشتر مقاطع فیلامنت دایره‌ای است، اما می‌تواند به صورت تریلوبال یا مثلثی نیز باشد که جلا و براقیت بیشتری داشته باشد.
به دلیل تبلور بالا، جمع‌شدگی در FDY بسیار کمتر از POY است و معمولاً تا 12 درصد است. نخ کاملاً کشیده‌شده (FDY) در تولید پارچه‌ها و منسوجات با استحکام بالا مانند منسوجات خانگی، لباس‌های ورزشی، منسوجات خودرویی و سایر منسوجات فنی و نخ‌های خیاطی و گلدوزی استفاده می‌شود.
